Ġurati

Ir-reazzjoni inizjali tal-biċċa l-kbira tal-persuni li jirċievu taħrika biex iservu bħala ġurat tvarja minn waħda ta’ diżordni għal waħda ta’ diffikultà, b’mod partikolari jekk tkun l-ewwel darba li jkunu rċevew tali taħrika. Madankollu, il-biċċa l-kbira tan-nies li fil-fatt servew bħala ġurati se jiddikjaraw li l-esperjenza kienet, b’mod ġenerali, waħda pożittiva. Is-servizz tal-ġurija, bħad-dmirijiet pubbliċi kollha, jinvolvi xi sagrifiċċju, iżda jagħti wkoll lil dawk li fil-fatt iservu għarfien dwar il-funzjonament tas-sistema tal-ġustizzja kriminali. Aktar importanti minn hekk, is-sistema ta’ proċess minn ġurija tiżgura li fl-aktar każijiet kriminali serji l-pubbliku jkollu l-aħħar kelma dwar jekk persuna hijiex ħatja ta’ reat kriminali jew le. Dan intwera sew fil- “proċessi ta’ tradiment” famużi li saru f’Malta wara t-Tieni Gwerra Dinjija. Għalkemm il-każ kontra kull waħda mill-persuni — iċ-ċittadini Maltin kollha u s-suġġetti Brittaniċi — akkużati bi tradiment kien b’saħħtu ħafna (tabilħaqq xi wħud jgħidu li l-prosekuzzjoni kellha każ ta’ ħadid fondut), il-ġurija lliberat lill-akkużati kollha fid-diversi proċessi li saru. Kif qal Herbert Ganado fil-ktieb tiegħu Rajt Malta Tinbidel, is-sistema ta’ proċess mill-ġurija, introdotta kważi seklu qabel mill-amministrazzjoni Brittanika, intużat mill-poplu biex jillibera lil persuni mill-aktar akkużi serji kontra l-Kuruna Brittanika.

Biex isservi bħala ġurat, wieħed irid:

ikunu laħqu l-età ta’ 21 sena
ikunu residenti u ċittadini ta’ Malta
ikollhom għarfien adegwat tal-lingwa Maltija (u, fil-każ ta’ ġurati għall-proċess ta’ persuni li jitkellmu bl-Ingliż, għarfien adegwat tal-lingwa Ingliża)
ikunu ta’ karattru tajjeb
tkun kompetenti biex isservi ta’ ġurat.

Dawn li ġejjin la huma kkwalifikati u lanqas kompetenti biex iservu bħala ġurati:

persuni li nstabu ħatja ta’ kwalunkwe reat li jista’ jiġi kkastigat bil-piena tal-mewt jew soġġetti għal priġunerija għal terminu ta’ aktar minn sena (il-liġi, madankollu, tipprevedi xi eċċezzjonijiet, inkluż omiċidju involontarju)
persuni li nstabu ħatja ta’ reati li jaffettwaw il-paċi u l-unur tal-familji u kontra l-morali
persuni li huma interdetti jew inkapaċitati
fallimenti mhux meħlusa
persuni li, minħabba xi difett fiżiku jew mentali magħruf, huma magħrufa li mhumiex kapaċi jservu bħala ġurati
persuni li jkunu għaddejjin minn proċess għal kwalunkwe reat, sakemm jintemm il-proċess.

Xi persuni huma eżentati milli jservu bħala ġurati. Dan ifisser li jekk jiġu mħarrka, jistgħu jippreżentaw talba għal eżenzjoni, u l-Qorti tal-Ġustizzja għandha teżentahom milli jinnotifikaw dan. Dawn il-persuni huma:

membri tal-Kamra tar-Rappreżentanti
sindki u Segretarji Eżekuttivi tal-Kunsilli Lokali
imħallfin u maġistrati
konsli onorarji
ħaddiema tal-kleru
membri tal-Forzi Armati ta’ Malta
persuni li għandhom l-uffiċċju ta’ Kap ta’ Dipartiment tal-Gvern u d-deputati tagħhom
reġistraturi tal-qrati
uffiċjali tal-Pulizija
professuri u għalliema full-time tal-Università
għalliema tal-iskejjel sekondarji, primarji u tekniċi
spetturi tas-saħħa u persuni li jippostjaw
uffiċjali tal-probation
dawk li għandhom il-kura ta’ familja jew ta’ persuna li tbati minn xi diżabilità fiżika jew mentali.

Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja tista’ teżenta — iżda ma hijiex obbligata — l-apotekarji tar-raħal, it-tobba, il-kirurgi u l-ostetriċisti li effettivament jeżerċitaw il-professjoni tagħhom, u kull persuna li tkun għalqet l-età ta’ 60-il sena.

Fl-aħħar ta’ Awwissu 2008, il-ġurati fil-lista sħiħa kien fihom l-ismijiet ta’ 25,583 persuna. Dawn kienu maqsuma kif ġej:

Lista għall-proċess ta’ persuni li jitkellmu bil-Malti:

Ġurati ordinarji — 11,001 raġel, 7,416 nisa
Ġurati ta’ quddiem — 529 raġel, 66 nisa

Lista għall-proċess ta’ persuni li jitkellmu bl-Ingliż:

Ġurati ordinarji — 3,748 raġel, 2,558 nisa
Ġurati ta’ quddiem — 239 raġel, 26 nisa

Biex isservi bħala foreman, wieħed irid ikollu l-kwalifika addizzjonali li fil-fatt ikun serva fuq ġurija fil-Qorti Kriminali.

Il-listi ta’ hawn fuq jitħejjew minn bord, li jiltaqa’ darbtejn fis-sena, magħmul mill-Kummissarju tal-Pulizija jew ir-rappreżentant tiegħu, maġistrat, l-Avukat Ġenerali jew ir-rappreżentant tiegħu, il-President tal-Kamra tal-Avukati u l-President tal-Kamra tal-Prokuraturi Legali. Minn dawn il-listi, kull xahar jitfasslu listi qosra permezz ta’ votazzjoni fil-qorti bil-miftuħ. Il-listi qosra ġeneralment jinkludu total — ġurati ordinarji u foremen — minn mija sa mitejn isem, skont in-numru ta’ proċessi skedati minn ġurija għal xahar partikolari. Fil-jum tal-proċess, l-ismijiet ta’ foreman u tmien ġurati ordinarji jitfasslu, għal darb’ oħra permezz ta’ votazzjoni, f’qorti bil-miftuħ u fil-preżenza tal-akkużat u tal-avukat tiegħu u fil-preżenza ta’ avukat. Normalment għadd ta’ ġurati supplimentari — minn tlieta sa ħamsa — jittellgħu wkoll permezz ta’ votazzjoni. Ġurati supplimentari ma jiħdux sehem fid-deliberazzjonijiet attwali dwar il-ħtija jew l-innoċenza; madankollu, huma jsegwu l-proċeduri kollha sabiex jekk, għal kwalunkwe raġuni, il-foreman jew ġurat ordinarju, ma jkunx jista’ jkompli jaqdi l-funzjonijiet tiegħu, il-post tiegħu jittieħed minn wieħed mill-ġuristi supplimentari. Meta l-ismijiet ikunu qed jinġibdu permezz ta’ votazzjoni fil-jum tal-proċess, l-akkużat u l-prosekuzzjoni jistgħu jikkontestaw lill-ġurati, jiġifieri jitolbu li jiġu esklużi milli jservu. Kemm l-akkużat kif ukoll il-prosekuzzjoni huma permessi tliet sfidi perentorji (jiġifieri, sfidi mingħajr ma tiġi assenjata l-kawża) kull wieħed; madankollu, l-għadd ta’ sfidi għall-kawża mhuwiex limitat.

Jekk persuna, debitament imħarrka biex isservi bħala ġurat, tonqos, mingħajr raġuni ġusta, milli tmur fil-jum tal-proċess, hija tista’ tiġi kkundannata tħallas multa sa elf mija u ħamsa u sittin euro (Euro 1,165).

Persuna li temmen li għandha raġuni valida biex tiġi eżentata milli sservi bħala ġurat għal xahar partikolari, jew li taħseb li għandha titneħħa b’mod definittiv mil-listi ġenerali, tista’ tressaq rikors quddiem il-Qorti Kriminali, u tipproduċi dokumenti ta’ sostenn fejn meħtieġ. It-talba tista’ ssir jew permezz ta’ rikors formali ppreżentat fil-qorti, jew permezz ta’ ittra indirizzata lir-Reġistratur, il-Qrati Kriminali u t-Tribunali. F’każ ta’ diffikultà, huwa dejjem rakkomandabbli li jiġi kkuntattjat membru tal-persunal tar-Reġistru tal-Qorti Kriminali li jkun lest li jgħin. Qabel ma tilqa’ jew tiċħad it-talba, il-Qorti tista’ titlob li l-persuna li titlob l-eżenzjoni jew il-kanċellazzjoni tisma’ b’ġurament.

Ladarba l-ġurija għal proċess partikolari tkun ġiet iffurmata, il-ġurati, inklużi l-ġurati supplimentari jekk ikun hemm, jieħdu l-ġurament tal-kariga u jibda l-proċess. Jekk il-proċess idum aktar minn ġurnata, il-ġurija u l-ġurija supplimentari jistgħu jiġu sekwestrati mill-Qorti, jiġifieri ma jitħallew jikkomunikaw ma’ ħadd. F’dak il-każ, il-ġurati kollha jiġu akkumpanjati f’lukanda u jiġu ddepożitati hemm għal-lejl bi spejjeż pubbliċi. Alternattivament, u skont il-każ inkwistjoni, il-ġurati jistgħu jitħallew imorru d-dar għal-lejl taħt ċerti kundizzjonijiet. Jekk il-proċess idum aktar minn tlett ijiem, il-ġurati jiġu remunerati bir-rata prevista fl-Avviż Legali 52 tal-1993.